Proces tworzenia systemu ekspertowego

  Proces tworzenia systemu ekspertowego wyrażamy przez pewien ciąg czynności sukcesywnie doprowadzających do produktu  końcowego, jakim jest aplikacja systemu wykorzystującego  wiedzę .

Identyfikacja problemu

Akwizycja wiedzy

Reprezentowanie wiedzy

Implementacja systemu

Ekspertowego

 

Rys.5 Schemat budowy systemu ekspertowego (źródło Owoc)

W budowie systemu biorą udział trzy grupy:

- eksperci z dziedziny , dla której opracowywane jest rozwiązanie ,

- inżynierowie wiedzy, czyli specjaliści od budowy systemów ekspertowych  i technologii wykorzystującej sztuczną inteligencję,

- użytkownicy , dla których tworzy się system ekspertowy, mający ich wspomagać w realizacji bieżących zadań w sposób „inteligentny”.

Struktura  procesu tworzenia systemu ekspertowego obejmuje pewne etapy charakterystyczne dla procesu wytwarzania oprogramowania.

 

Pierwszym etapem realizacji SE jest identyfikacja problemu ,która polega na określeniu celu i zadania, jakie stawiamy przed systemem. Poprawne wykonanie czynności tego etapu powinno umożliwić ocenę realności budowy systemu. Z reguły podstawowym źródłem wiedzy jest ekspert dziedzinowy (ang.domain expert )-specjalista lub grupa specjalistów z dziedziny , w której ma pracować budowany system. Źródła wiedzy to także publikacje czy monografie dotyczące potencjalnych rozwiązań problemów , jakie mogą być wykorzystane przez inżyniera wiedzy , czy aplikacje . Czynności  wykonywane  w czasie identyfikowania przynależą do etapu akwizycji wiedzy.

Problem stawiany przez SE powinien być związany z możliwie wąską specjalnością , zostać precyzyjnie zdefiniowany oraz być kojarzony z rozwiązaniami odwołującymi się do operacji symbolicznych.

Rozwiązanie problemu  powinno wykorzystywać wiedzę realną i klarowną. Problemy ,które ekspert jest w stanie rozwiązać ,są problemami bardzo podatnymi na zautomatyzowanie przetwarzane przez system ekspertowy. Niejednokrotnie okazuje się , że  zleceniodawcy po dokładnej analizie wystarczy sama baza danych.

Drugi etap tworzenia systemu ekspertowego to cel . Będą tu pomocne następujące kryteria rozróżniające zadania :

- stopień złożoności (proste- złożone),

- definiowalność(dobrze i słabo zdefiniowane)

- typ informacji (proceduralne, monitorujące , klasyfikujące ,diagnostyczne, konfigurująco-projektujące, planująco-harmonogramujące).

Jednoznaczność wyrażonego celu to warunek konieczny do zaakceptowania w przyszłości opracowywanego systemu wspomagania decyzji.

Trzeci etap to rozwiązania . W zależności od rodzaju zadania wynikiem może być ekspertyza wyrażana w postaci : porady ,propozycji decyzji, wskazania przyczyny występującego zjawiska , złożonego harmonogramu produkcji wskazanego wyboru czy zakwalifikowania  analizowanego obiektu do odpowiedniej klasy.

 

 

 

Czwartym etapem tworzenia systemów ekspertowych jest wiedza .Początkowa analiza danych informacyjnych  polega na uzyskaniu informacji , czy możemy liczyć na współpracę z ekspertem dziedzinowym i czy dostępna jest mniej lub bardziej formalizowana  wiedza przedmiotowa dotycząca rozwiązywanego problemu .Brak takich źródeł praktycznie wyklucza powodzenie realizacji zadania.

Zapotrzebowanie jest następnym piątym etapem w tworzeniu systemu ekspertowego. Należy zbadać realne zapotrzebowanie na tworzony system ekspertowy. Powinna istnieć grupa potencjalnych użytkowników aplikacji ,którzy będą w stanie go wykorzystywać oraz przyczynić się do jego promocji.

Infrastruktura to kolejny etap. Powinniśmy mieć pewne założenia dotyczące zasobów informatycznych przedsięwzięcia. Odpowiednie środowisko sprzętowo –programowe służy do opracowania i eksploatacji tworzonego systemu.

Koszty to ostatni etap tworzenia systemu .Tak jak każde przedsięwzięcie informatyczne , budowa SE powinna być wstępnie oszacowana pod względem czasochłonności  realizacji zadania oraz wynikających stąd kosztów. Składają się na to koszty osobowe (praca inżyniera wiedzy ,konsultacje z ekspertem )oraz inne koszty związane z np. koniecznością zakupu odpowiedniego programu służącego do budowy systemu ekspertowego.